Ten rodzaj logicznego błędu, lub sofizmatu, nazywany jest fałszywą alternatywą, fałszywą dychotomią, lub pozornym dylematem.
Pod tą nazwą kryje się wynik myślenia w tzw. kategoriach czarno-białych, czyli niedostrzeganie bogatszej listy możliwości, a jedynie dwóch z nich. Wtedy, gdy jedna z nich jest nieprawdziwa, druga automatycznie, w oczach osoby popełniającej ten błąd, staje się prawdziwa.
Sposób rozumowania jest następujący:
- X może być prawdziwe lub Y może być prawdziwe (podczas gdy X lub Y mogą być równocześnie fałszywe!)
- Y jest fałszywe
- A więc X jest prawdziwe!
Bardzo często widzimy ten sposób rozumowania, gdy w grę wchodzi dyskusja o rzeczach, które w nauce nie są pewne lub są wciąż przedmiotem badań.
Nauka nie ma pewnego wyjaśnienia na powstanie życia / Wszechświata etc. A więc życie stworzył Bóg / kosmici etc; podczas gdy istnieją inne możliwości.
Często w dyskusjach w ten sposób próbuje się zmusić kogoś do zajęcia jednego z ekstremalnych stanowisk, na zasadzie „albo jesteś z nami albo przeciw nam”. Bardzo często spotykane w sporach światopoglądowych: „Nie uważasz że państwo powinno płacić za nauczanie religii? Ty przeklęty ateisto!”