fbpx

Skąd się biorą witaminy i jak ustala się ich trwałość?

Czy zastanawialiście się kiedyś, skąd biorą się witaminy pakowane do tabletek i innych suplementów diety? Jak ustalamy termin trwałości witamin w tabletkach? Przecież niby nie ma tam się zepsuć?

Pierwszą witaminą jaką udało się odkryć i wyizolować, była tiamina (B1). Pozyskano ją poprzez moczenie w wodzie brązowego ryżu i wydestylowanie roztworu wraz z wytrąconym osadem. Tak można robić do dziś – różne składniki udaje nam się pozyskać z roślin przez moczenie ich w wodzie lub alkoholu – zależnie w czym rozpuszcza się składnik który chcemy pozyskać.

Jednak okazało się że taniej jest wytworzyć (zsyntetyzować) większość witamin niż pozyskiwać je w ten sposób. Niektóre z nich również występują w małej ilości nawet w roślinach uznawanych za bogate w witaminy. Prawie wszystkie witaminy dostępne na rynku jako suplementy są pozyskiwane przez syntezę. Produkowane są albo poprzez serię reakcji chemicznych, albo przez specjalne stworzone do tego celu mikroorganizmy.

Image courtesy of adamr / FreeDigitalPhotos.net

Czasami w procesie syntezy potrzebne są obie te metody: tak jest m.in. w przypadku witaminy C. (Ze względu na szerokie użycie witaminy C, również jako konserwant w żywności i przemyśle kosmetycznym, szacuje się jej produkcję na 100 tys ton rocznie.) Witaminę C wytwarza się najczęściej wg tzw. procesu Reichsteina, stworzonego w 1933 roku. Proces ten składa się z czterech etapów, z których pierwszy (przetworzenie glukozy) wykonywany jest przez bakterie, a kolejne przez laboratoryjne procesy chemiczne.

Ten proces jest stosunkowo prosty w porównaniu np. z procesem wytwarzania witaminy B12, który składa się z 70 etapów. Do tego nie można jej ekstrahować z roślin, bo nie ma roślin wytwarzających tą witaminę.

Skąd jednak wiadomo jak długo witamina zachowuje swoją trwałość (w języku farmaceutów: potencję)? Dlaczego niektóre witaminy mają stosunkowo krótki okres trwałości? Czy trzymanie ich w lodówce nie przedłużyło by okresu przydatności do spożycia?

Otóż: nie. Lodówka pomaga głównie żywności podatnej na… zjedzenie przez bakterie. W przypadku witamin nie jest to problem. Główne czynniki wpływające na trwałość witamin w suplementach to:

  • Reakcja z tlenem w powietrzu (utlenianie)
  • Reakcja z wodą w powietrzu (hydroliza)
  • Wystawienie na światło
  • Reakcja z opakowaniem.
Data podawana na opakowaniu jest szacowana na podstawie prawdopodobnej daty zachowania 90% potencji leku. Należy jednak pamiętać że farmaceuci biorą pod uwagę tzw. warunki normalne. Wielu ludzi trzyma leki np. w szafce kuchennej czy łazienkowej gdzie podwyższona temperatura i wilgotność na pewno przyspiesza utratę potencji leku.